Koruyucu tedaviler ve sağlık taramaları, pek çok farklı rahatsızlığın henüz ortaya çıkmadan önlenmesini, bazılarının da çok erken dönemde tanı almasını sağlayabilir. Kişinin yaşam kalitesinin artmasını sağlayan bu yöntemler, aynı zamanda daha uzun yaşam için de önemlidir. Bir çok rahatsızlık, rutin kontroller ve sağlık taramaları sırasında fark edilir. Böylece erken dönemde tedavi edilebilir. Hastalıkların erken tanısı, tedavi sürecinin kolaylaşmasına ve süresinin kısalmasına da katkı sağlayabilir. Bu sebepler nedeniyle sağlık kuruluşları tarafından belirli aralıklarla Check-up adı verilen sağlık taramaları uygulanır. Check-up, yalnızca yetişkin ve yaşlılar için değil çocuklar için de yapılabilir.
Check-up Nedir?
Dönemsel bir sağlık taraması olarak açıklanabilen check-up, kişiye özel, temel sağlık kontrolüdür. Check-up, sağlıklı kişilerde mevcut sağlık durumunun değerlendirilmesi ve olası risklerin tespiti için yapılır. Hasta kişiler ise mevcut rahatsızlığın seyri, tedaviye verilen yanıt açısından değerlendirilirken olası riskler de kontrol edilir. Check-up kontrolü sırasında vücudun hemen her bölgesi, ilgili bölüm hekimleri tarafından değerlendirilir. Böylece bazı hastalıklar henüz bir belirti oluşturmadan tespit ve tedavi edilebilir.
Bu durum, kişinin yaşam kalitesinin yüksek tutulmasına da katkı sağlar. Bu nedenle sağlığına önem veren kişilerin düzenli olarak check-up yaptırması önerilir. Check-up işleminin ne sıklıkla yapılması gerektiği, kişinin yaşına ve taşıdığı risklere göre farklılık gösterebilir.
Check-up Nasıl Yapılır?
Check-up’ta Nelere Bakılır?
Check-up sırasında kişiye pek çok farklı tarama ve testler yapılır. Bu işlemlerin niceliği, işlemin yapıldığı sağlık kuruluşuna göre farklılık gösterir. Sağlık taramaları için pek çok bölüm hekimiyle yüz yüze görüşmeler sağlanır. Her hekim, kişinin bir şikayetinin olup olmadığını sorguladıktan sonra, ailesindeki kronik rahatsızlıkların varlığı araştırılır. Ardından fiziki muayene yapılır. İlgili bölüm hekimi, olası rahatsızlıkların ön belirtilerini araştırmak için radyolojik görüntüleme ve laboratuvar testleri isteyebilir. Bu testler sırasında, röntgen, MR, BT, ultrason, EKO, EKG, efor testi gibi radyolojik görüntülemeler yapılabilir. Ek olarak laboratuvar tetkikleri için tam kan sayımı, açlık kan şekeri, lipidler, tümör markerları, HbA1c, elektrolitler, vitamin ve mineral düzeyleri, karaciğer, böbrek, tiroit fonksiyon testleri, tam idrar tahlili gibi sayısız test uygulanabilir. Aile öyküsünde kronik hastalığı bulunan kişilerde ise ilgili hastalığın taranması için ileri tetkikler yapılabilir.
Check-up, çocukluk döneminden başlayarak kişinin tüm hayatı boyunca yapılabilir. Sağlıklı yetişkinlerin yılda en az 1 kez yaptırması önerilen check-up, 40 yaş ve üzerindeki kişilerde 6 ayda bir yapılabilir. Kişinin yaşına göre check-up sırasında kontrolü yapılan rahatsızlıkların türü de farklılaşabilir. Söz gelimi 40 yaşın üzerindeki bireyler, göz ve kalp hastalıklarının yanı sıra kanser açısından da daha ayrıntılı değerlendirilir. Kadınlarda ise bunlara ek olarak meme ve rahim ağzı kanseri testleri yapılabilir.
Check-up Öncesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Check-up işleminin ilk adımı randevu oluşturmaktır. Check-up işlemi için kişi kliniğe başvurduğunda; temel kontrollerden sorumlu hekim, kişinin ayrıntılı olarak anamnezini alır. Kişi, genel sağlığı, ailevi hastalıkların varlığı, yaş ve cinsiyetine göre değerlendirilir. Bu işlem, kişinin alacağı check-up hizmetinin kapsamını da belirler. Buna göre tam kapsamlı check-up da gerekebilir, kişinin ihtiyaç duyduğu şekilde de bir check-up kapsamı oluşturulabilir.
Bazı durumlarda check-up öncesinde ilaç kullanımına kontrollü bir şekilde ara verilmesi istenebilir. Kişinin kliniğe geleceği gün ve saat belirlenir. Kişi check-up için kliniğe başvurduğunda, 8 ila 10 saat aç kalması önerilir. Bu noktada kişinin su içmesinde bir sakınca bulunmasa da sakız, sigara gibi ürünlerin tüketilmemesi gerekir. Mesanenin dolu olması, yapılacak idrar tahlili için önemlidir. Check-up için kliniğe gidildiğinde öncelikli olarak laboratuvar testleri için ilgili hekime yönlendirme yapılır. Check-up programı oluşturulurken kişiye eforlu EKG önerildiyse yedek kıyafet alınması önerilebilir. Mamografi yaptıracak bireylerin parfüm, krem gibi kozmetik ürünler kullanmaması gerekir. Eğer kişi hamileyse ya da gebelik şüphesi bulunuyorsa bu durum, randevu aşamasında hekime bildirilmelidir.